Kampinoskie Bagna 2 (2020-2026)

Kampinoskie Bagna 2 (2020-2026): Projekt „Kampinoskie Bagna 2” (Kampinos WetLIFE) jest kontynuacją działań, rozpoczętych w projekcie Kampinoskie Bagna. Jego celem jest poprawa uwilgotnienia mokradeł Kampinoskiego Parku Narodowego wzdłuż zachodniego odcinka kanału Łasica oraz wzdłuż Kanału Zaborowskiego, na zwartych obszarach mokradeł, wykupionych na rzecz parku. Planowane jest zbudowanie kilkunastu piętrzeń oraz unaturalnienie wybranych odcinków kanałów, na których zostanie zainicjowanie tworzenie się meandrów oraz urozmaicone zostanie ich dno. W projekcie zaplanowan także odtworzenie lub budowę niewielkich oczek wodnych, koszenie i wypas na wybranych powierzchniahc, a także budowę platform gniazdowych dla rzadkich gatunków ptaków i walkę z inwazyjnymi gatunkami roślin i zwierząt.

Okres realizacji: 1.09.2020 – 30.06.2026

Partnerzy projektu: Projekt jest zrealizowany przez zespół składający się z czterech instytucji:

• REC Polska – koordynacja projektu, działania hydrotechniczne i działania komunikacyjne, 
• Kampinoski Park Narodowy – wykupy gruntów,
• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego – monitoring przyrodniczy,
• Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego – inicjowanie ochrony mokradeł na Mazowszu, organizacja konferencji zamykającej projekt.

Cele przedsięwzięcia i działania planowane do realizacji

Cel 1: Zmniejszenie drenującej roli głównych kanałów Puszczy Kampinoskiej

Kanał Zaborowski i kanał Łasica pełnią kluczową rolę w odwadnianiu mokradeł Puszczy Kampinoskiej. Jak wykazały przeprowadzone w 2015 roku ekspertyzy oparte na modelowaniu hydrologicznym, bez znacznego ograniczenia ich drenującej roli, niemożliwa jest pełna renaturyzacja mokradeł tego obszaru. Zaplanowane na niezamieszkiwanych terenach Puszczy działania techniczne spowodują istotne podniesienie poziomu wód podziemnych na obszarach mokradłowych oraz pozwolą na odtworzenie unikalnego, roztokowego obiegu wód w podłużnych, warkoczowych obniżeniach terenowych wyrzeźbionych w przeszłości przez wody powodziowe Wisły.

Cel 2: Poprawa dobrostanu siedlisk i gatunków poprzez zabiegi czynnej ochrony

Zaplanowano szereg działań poprawiających dobrostan konkretnych gatunków i siedlisk. Na półnaturalnych siedliskach otwartych zaplanowano koszenia inicjujące i wypas w celu przywrócenia ich ekstensywnego użytkowania. Na obszarach dotkniętych ekspansją gatunków obcych zaplanowano ich usuwanie, a na ubogich i zdegradowanych łąkach planuje się dosiewanie cennych gatunków. Dla poprawy dobrostanu płazów, ryb i bezkręgowców wodnych zaplanowano budowę szeregu oczek wodnych oraz modyfikację morfologii wybranych fragmentów kanałów. Przewiduje się też utworzenie nowych subpopulacji kumaka nizinnego, traszki grzebieniastej oraz ślimaków: poczwarówek i zgniotka łamliwego. Zaplanowano też budowę 14 platform gniazdowych dla dużych ptaków drapieżnych oraz bocianów.

Cel 3: Minimalizacja pól konfliktów pomiędzy interesami społeczności lokalnych i interesami ochrony przyrody

Na obszarze Puszczy Kampinoskiej mieszka znaczna społeczność lokalna, a główne kanały odwadniają także obszary zurbanizowane poza Puszczą Kampinoską. Tworzy to w naturalny sposób pola konfliktu między interesami przyrody i społeczności lokalnych. W celu redukcji tych spornych obszarów, zaplanowano wykup terenów najbardziej podmokłych i mało nadających się dla rolnictwa. Zaplanowano także szereg działań komunikacyjnych i informacyjnych, służących poprawie komunikacji między mieszkańcami a służbami ochrony przyrody na tym terenie oraz wypracowaniu najlepszych rozwiązań dla koegzystencji ludzi i mokradeł na tym obszarze.

Cel 4: Międzynarodowa wymiana doświadczeń i inicjowanie ochrony mokradeł na innych obszarach

Zostanie przeprowadzony szereg działań służących wymianie doświadczeń ekspertów z Polski i z innych krajów oraz upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie retencji przyrodniczej w Polsce, w szczególności w woj. mazowieckim. Działania te będą tak ukierunkowane by nie tylko podnieść poziom wiedzy eksperckiej, ale także inicjować podobne przedsięwzięcia na innych obszarach w Polsce i w Unii Europejskiej. Pozwoli to na pomnożenie efektów projektu, a także przyczyni się do zaangażowania środków finansowych w celu ochrony przyrody.

Rezultaty projektu

Planowane jest osiągnięcie następujących rezultatów przyrodniczych:

• Poprawa stanu ochrony 6141,5 ha siedlisk i 34 gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000
• Odtworzenie przepływu i poprawa uwilgotnienia ok 750 ha łęgów
• Poprawa stanu 108 ha potencjalnych siedlisk motyli modraszka telejusa i czerwończyka nieparka
• Ograniczenie presji drapieżniczej inwazyjnego wizona amerykańskiego (norka amerykańska) na ok. 80 km kanałów
• Utworzenie 10 nowych populacji poczwarówki zwężonej, 10 populacjipoczwarówki jajowatej i 7 populacji zatoczka łamliwego (ślimaki)
• Poprawa o 15% sukcesu lęgowego bociana czarnego
• Rezultaty te zostaną osiągnięte poprzez następujące działania techniczne:
  • Budowa 15 progów stałych na głównych ciekach i 12 progów na mniejszych ciekach
  • Budowa 7 zimowisk dla płazów oraz przystosowanie do zimowania płazów 32 piwniczek
  • Budowa 35 oczek wodnych
  • Naturalizacja 8560 m kanałów
  • Zainicjowanie koszenia 30 ha łąk
  • Wzbogacenie gatunkowe 28 ha łąk
  • Przywrócenie wypasu 50 ha łąk
  • Odkrzaczenie 5 ha łąk
  • Utworzenie 14 platform gniazdowych dla dużych ptaków drapieżnych oraz bociana czarnego
  • Wykup 80 ha łąk
  • Wsparcie przygotowania kilkudziesięciu inwestycji z zakresu przyrodniczej retencji wodnej w woj. mazowieckim
  • Podniesienie wiedzy i upowszechnienie doświadczeń z zakresu ochrony mokradeł, dostosowania i łagodzenia zmian klimatu